श्रीकृष्ण जन्माष्टमीचा सण (Detailed information about shri Krishna Janmashtami 2024)

श्रीकृष्ण जन्माष्टमी हा हिंदू धर्मातील एक महत्त्वपूर्ण सण आहे, जो भगवान श्रीकृष्णाच्या जन्मदिनी साजरा केला जातो. या दिवशी भगवान श्रीकृष्णाचा जन्म मथुरा नगरीत, राजा कंसाच्या कारागृहात, वासुदेव व देवकी यांच्यापासून झाला, अशी श्रद्धा आहे. भगवान श्रीकृष्णांनी आपल्या जीवनात धर्माचा प्रचार केला आणि अन्यायाचा नाश केला. त्यांच्यावर श्रद्धा असणारे भक्त या दिवशी उपवास, पूजा, भजन, कीर्तन इत्यादी विधी करून त्यांना स्मरतात.

श्रीकृष्ण जन्माष्टमी साजरी करण्याचे कारण (Why do we celebrate Shri Krishna Janmashtami ?)

भगवान श्रीकृष्णांनी गीतेत मानवांना जीवनाचे मार्गदर्शन केले आणि धर्माचे पालन करण्याचे शिक्षण दिले. त्यांचा जन्म अधर्माचा नाश करण्यासाठी आणि धर्माची स्थापना करण्यासाठी झाला. त्यांच्या जीवनातील लीलांमुळे ते भक्तांच्या हृदयात विशेष स्थान मिळवून राहिले आहेत. म्हणूनच, जन्माष्टमीचा सण मोठ्या उत्साहाने आणि श्रद्धेने साजरा केला जातो.

मुहूर्त (shri krishna janmashtami 2024 Muhurat) –

• जन्माष्टमीचे महत्त्वाचे मुहूर्त म्हणजे “रोहिणी नक्षत्र” आणि “अष्टमी तिथि” यांचे योग. विशेषतः मध्यरात्री, जेव्हा भगवान श्रीकृष्णाचा जन्म झाला होता, त्यावेळी पूजा करणे शुभ मानले जाते.
• भगवान श्रीकृष्णाची ५२५१ वी जयंती
  श्रीकृष्ण जन्माष्टमी सोमवार, २६ ऑगस्ट २०२४ रोजी
  निशिता पूजा वेळ – २७ ऑगस्ट रोजी पहाटे १२:५४ ते ०१:३५
  कालावधी – ०० तास ४१ मिनिटे
  दहीहंडी मंगळवार, २७ ऑगस्ट २०२४ रोजी

जन्माष्टमी साजरी करण्याची पद्धत (How to celebrate Shri Krishna Janmashtami ?)

उपवास आणि पूजा (Upwas, Fasting and Puja)

1. उपवास: (Upwas)
   • श्रीकृष्ण जन्माष्टमीच्या दिवशी भक्त उपवास करतात. उपवासामध्ये फळे, दूध, आणि अन्य हलके अन्न घेतले जाते. काही भक्त रात्री 12 वाजेपर्यंत निर्जल उपवास करतात.
2. पूजेची तयारी: (Puja preparation)
   • पूजा करण्यासाठी सर्वप्रथम श्रीकृष्णाच्या मूर्तीची तयारी केली जाते. मूर्तीची स्थापना स्वच्छ आणि पवित्र ठिकाणी केली जाते.
   • पूजेच्या ठिकाणी पंचामृत (दूध, दही, तूप, मध, आणि साखर) तयार केले जाते, आणि विविध फुले, तुळशी पत्र, धूप, दीप, नैवेद्य तयार ठेवले जाते.
3. पूजा विधी: (Puja Vidhi)
   • प्रथम, श्रीकृष्णाच्या मूर्तीचे अभिषेक केला जातो. यासाठी पंचामृत, गंगा जल, आणि गुलाब जल वापरले जाते.
   • त्यानंतर, तुळशी पत्र व फुलांनी मूर्तीची अलंकार घालून सजावट केली जाते.
   • धूप, दीप लावून, भक्त मनोभावे श्रीकृष्णाची आरती करतात.
4. नैवेद्य:
   • नैवेद्य म्हणून विविध मिठाई, माखन, मिष्टान्न (पंचामृत), फळे इत्यादी अर्पण केले जाते.
   • नैवेद्य अर्पण केल्यानंतर ते प्रसाद म्हणून भक्तांमध्ये वाटले जाते.

मंत्र पाठ आणि भजन-कीर्तन (Shri Krishna Janmashtami Mantra and Bhajan)

• श्रीकृष्ण जन्माष्टमीच्या दिवशी पाठ करावयाचे काही महत्त्वाचे मंत्र:
  1. श्रीकृष्ण मंत्र: [Audio]
     “ॐ श्रीकृष्णाय वासुदेवाय हरये परमात्मने | प्रणत: क्लेशनाशाय गोविन्दाय नमो नमः ||”
  2. गोपाळ मंत्र:
     “ॐ श्री गोपाला वल्लभाय स्वाहा ||”
  3. महामंत्र: [Audio]
     “हरे कृष्ण हरे कृष्ण कृष्ण कृष्ण हरे हरे | हरे राम हरे राम राम राम हरे हरे ||”
  4. श्रीकृष्ण अष्टक:
     “अच्युतं केशवं रामनारायणं कृष्णदामोदरं वासुदेवं हरे | श्रीधरं माधवं गोपिकावल्लभं जानकीनायकं रामचंद्रं भजे ||”
• भजन आणि कीर्तन: [Audio]
  • रात्री 12 वाजता श्रीकृष्णाचा जन्म साजरा करण्यापूर्वी, मंदिरात किंवा घरी भजन आणि कीर्तन केले जाते. यामध्ये भगवान श्रीकृष्णाच्या लीला आणि गुणगान गाणारे भजन गाणे महत्त्वाचे आहे.

विशेष विधी

• दही हंडी: (Dahi Handi)
  • महाराष्ट्रात, गोविंदा पथके दही हंडीचा उत्सव साजरा करतात. यामध्ये उंच ठिकाणी बांधलेल्या दही हंडीला फोडण्याचा खेळ केला जातो, जो श्रीकृष्णाच्या बाललीला दाखवतो. (दहीहंडीच्या अधिक माहितीसाठी)
• रासलीला आणि नाट्य:
  • अनेक ठिकाणी श्रीकृष्णाच्या जीवनातील घटनांचे नाट्यरूप सादरीकरण केले जाते, ज्याला “रासलीला” म्हटले जाते.

जन्माष्टमीच्या दिवशी ध्यान

• या दिवशी भक्तांनी भगवान श्रीकृष्णाचे ध्यान, साधना, आणि आत्मपरीक्षण करणे महत्त्वाचे मानले जाते. ध्यान करण्यासाठी शांत ठिकाणी बसून, भगवान श्रीकृष्णाचे नामस्मरण करावे आणि त्यांचा आशीर्वाद प्राप्त करण्यासाठी प्रार्थना करावी.

या सर्व विधींच्या माध्यमातून, श्रीकृष्ण जन्माष्टमीचा सण भक्तांनी मोठ्या श्रद्धेने, भक्तिभावाने, आणि आनंदाने साजरा करावा.