रक्षाबंधन (Raksha Bandhan 2024) हा हिंदू धर्मातील एक महत्त्वाचा सण आहे, जो भारतातील विविध भागांत मोठ्या उत्साहाने साजरा केला जातो. या सणाला ‘राखी पौर्णिमा’ (Rakhi Pournima)असेही म्हणतात. ‘रक्षाबंधन’ (Raksha Bandhan) या शब्दाचा अर्थच ‘रक्षणाचे बंधन’ असा होतो. या दिवशी, बहीण आपल्या भावाच्या मनगटावर राखी बांधून त्याच्या दीर्घायुष्य, समृद्धी आणि सुरक्षिततेसाठी प्रार्थना करते. भावाच्या आपल्या बहिणीला तिच्या रक्षणाचे वचन देतो.

रक्षाबंधनच्या धार्मिक आणि सांस्कृतिक परंपरा: (History and story of Raksha Bandhan )

रक्षाबंधन सणाचे धार्मिक आणि सांस्कृतिक महत्त्व देखील आहे. या सणाचा उगम पुराणकाळात झाला आहे, आणि विविध कथांमधून या सणाची महती सांगितली जाते.

महाभारतातील एक प्रसिद्ध कथा आहे की, द्रौपदीने श्रीकृष्णाच्या हाताला रक्त आलं असताना तिच्या साडीचा तुकडा फाडून त्याच्या हाताला बांधला होता. त्यावेळी श्रीकृष्णाने द्रौपदीला वचन दिले होते की, जेव्हा जेव्हा तिच्यावर संकट येईल तेव्हा तो तिचं रक्षण करेल. यामुळेच, भावाने आपल्या बहिणीच्या रक्षणासाठी सदैव सज्ज राहणे हे रक्षाबंधनाच्या सणाचे मुख्य तत्त्व आहे. (पूर्ण कथा इथे वाचा)

रक्षाबंधनाच्या दिवशी राखी बांधण्याचे महत्त्व: (Why Raksha Bandhan is celebrated ?)

रक्षाबंधनाच्या दिवशी राखी बांधणे ही केवळ एक धार्मिक परंपरा नसून एक भावनिक बंधन देखील आहे. या दिवशी, बहिण भावाला राखी बांधून त्याला आपल्या जीवनात त्याच्या उपस्थितीचे महत्त्व पटवून देते. राखी बांधल्यानंतर बहीण आणि भावाच्या नात्याचा अधिक सन्मान केला जातो, आणि भावंडांमधील स्नेहाचा बंध घट्ट होतो.

राखी म्हणजे फक्त एक साधी धागा नसून, ती बहिणीच्या प्रेम, विश्वास, आणि सुरक्षा भावना दर्शवते. राखी बांधल्यानंतर भावाने आपल्या बहिणीला तिच्या रक्षणाचे वचन देणे ही परंपरा आहे. यामुळेच, रक्षाबंधन हा सण भावंडांच्या नात्याचे प्रतीक मानला जातो.

रक्षाबंधन कधी आहे? (When Raksha Bandhan 2024 is celebrated ?)

हिंदू पंचागानुसार, श्रावण महिन्यातील शुक्ल पक्षाच्या पौर्णिमेला 19 ऑगस्ट 2024 रोजी सोमवारी रक्षाबंधन आहे. सोमवारी सकाळी 3 वाजून 4 मिनिटाने मुहूर्त सुरू होईल. तो रात्री 11 वाजून 55 मिनिटापर्यंत असेल.

रक्षाबंधनाचा मुहूर्त दुपारी 1 वाजून 30 मिनिटांनी सुरू होऊन रात्री 9 वाजून 8 मिनिटांनी संपेल. हा मुहूर्त एकूण 7 तास 38 मिनिटांचा असेल. दुपारचा शुभ मुहूर्त दुपारी 1 वाजून 43 मिनिटांपासून सुरू होऊन सायंकाळी 4 वाजून 20 मिनिटांपर्यंत असेल, जो 2 तास 38 मिनिटांचा आहे. प्रदोष काळातील रक्षाबंधनाचा मुहूर्त संध्याकाळी 6 वाजून 56 मिनिटांपासून सुरू होऊन रात्री 9 वाजून 8 मिनिटांपर्यंत असेल.

रक्षाबंधनासाठी भद्राकाल

रक्षाबंधन भद्रा अंतिम वेळ – दुपारी 01:30 वा.

रक्षाबंधन भद्रा पूँछ – सकाळी 09:51 वाजल्यापासून सकाळी 10:53 वाजेपर्यंत

रक्षाबंधन भद्रा मुख – सकाळी 10:53 वाजल्यापासून दुपारी 12:37 वाजेपर्यंत

रक्षाबंधन कसा साजरा करावा? (How to celebrate Raksha Bandhan 2024)

रक्षाबंधनच्या दिवशी, बहीण भावाच्या कपाळावर ओटी बांधून त्याला राखी बांधते. त्यानंतर तिला भावाचं आशीर्वाद मिळतो आणि तो तिला काही भेटवस्तू देतो. हा सण फक्त भावंडांपुरताच मर्यादित नसतो; कोणीही आपल्या प्रिय व्यक्तींना राखी बांधू शकतो. काही ठिकाणी, बहिणी आपल्या वडिलांनाही राखी बांधतात.

आरतीची थाळी अशी तयार करा (How to make Puja thali?)

रक्षाबंधनाच्या दिवशी आरतीची थाळी अतिशय सुंदर आणि पवित्र दिसायला हवी. येथे काही गोष्टी आहेत ज्या थाळीत असाव्यात:

1. चंदन: थाळीत चंदन ठेवणं अत्यावश्यक आहे, कारण चंदन पवित्र मानलं जातं.
2. कुंकू आणि अक्षता: कुंकू आणि अक्षता थाळीत ठेवल्या जातात, ज्या बहिण भावाच्या कपाळावर टिळा लावण्यासाठी वापरते. कुंकू आणि अक्षता नकारात्मक शक्ती दूर करण्यास मदत करतात.
3. दिवा: आरतीसाठी ताटात एक दिवा असावा, ज्यामुळे बहिणीचा भावावर असलेला प्रेम पवित्र होतं.
4. धूप: सुगंधित धूप किंवा अगरबत्ती थाळीत ठेवावी, ज्यामुळे वातावरण शुद्ध आणि पवित्र होतं.
5. फुलं: थाळीत ताज्या फुलांचे एक छोटेसे ताटवे ठेवावं, जे सणाच्या शुभतेचं प्रतीक आहे.
6. मिठाई किंवा पेढा: आरतीच्या थाळीत मिठाई किंवा पेढा ठेवा, जे राखी बांधल्यानंतर भावाला देण्यासाठी असतं.
7. राखी: सर्वात महत्त्वाचं म्हणजे, थाळीत राखी ठेवा, जी बहिण भावाच्या मनगटावर बांधेल.

आरतीची थाळी आकर्षक दिसायला हवी, आणि ती सजवताना प्रेम आणि भक्तीचा भाव असावा.

विविध धर्म आणि समाजात रक्षाबंधनाचे महत्त्व:

रक्षाबंधन केवळ हिंदू धर्मातील लोकांपुरता मर्यादित नसून, हा सण भारतातील विविध धर्म, जाती, आणि समाजातील लोक मोठ्या उत्साहाने साजरा करतात. या सणाच्या दिवशी, फक्त खऱ्या भावंडांनीच नाही तर मित्र, शेजारी, आणि आप्तेष्टांमध्येही राखी बांधून आपले प्रेम व्यक्त केले जाते.

अशा प्रकारे, रक्षाबंधन हा सण केवळ धार्मिक परंपरांचा भाग नसून सामाजिक एकात्मतेचे आणि प्रेमाचे प्रतीक आहे.

(डिस्क्लेमर : वरील माहिती उपलब्ध स्रोतावरून देण्यात आलेली आहे. याच्या तथ्यांबद्दल आम्ही कुठलाही दावा करीत नाही, तसेच अंधश्रद्धेला दुजोरा देत नाही)

Also Read: Raksha bandhan 2024 Remedies