पितृ पक्ष अमावस्या (Pitru Paksha Amavasya 2024) हा पितृ पक्षाचा अत्यंत महत्त्वाचा दिवस मानला जातो, कारण या दिवशी आपल्या पितरांच्या आत्म्यांना शांती मिळवून देण्यासाठी श्राद्ध, तर्पण, आणि पिंडदान केले जाते. पितृ पक्ष म्हणजेच पितृ पक्षाचा शेवटचा दिवस असतो, जो अमावस्येला येतो. हिंदू धर्मानुसार, पितरांच्या आत्म्यांना मोक्ष प्राप्त होण्यासाठी आपल्या वंशजांनी श्रद्धांजली अर्पण करणे आवश्यक असते. पितृ पक्षाचा कालावधी, म्हणजेच भाद्रपद शुद्ध पौर्णिमेपासून आश्विन कृष्ण अमावस्या या कालावधीमध्ये श्राद्ध विधी केल्या जातात. या कालावधीत पितरांची कृपा मिळवण्यासाठी श्राद्ध केल्यास कुटुंबाच्या सुख, शांती, आणि समृद्धीमध्ये भर पडते.

पितृ पक्ष अमावस्या 2024 मुहूर्त Pitru Paksha Amavasya 2024 Mhurat

• तारीख: 2 ऑक्टोबर 2024
• अमावस्या सुरूवात: 1 ऑक्टोबर 2024, रात्री 9:00 वाजता
• अमावस्या समाप्ती: 2 ऑक्टोबर 2024, रात्री 11:30 वाजता (As per Drikpanchang)

यात लक्षात घेण्यासारखे आहे की श्राद्ध विधी सकाळच्या सौर समयामध्ये करणे अधिक फलदायी मानले जाते. म्हणूनच अमावस्या समाप्त होण्याआधी श्राद्ध व पिंडदान करणे आवश्यक असते.

Also Read: Pitru Paksha 2024: श्राद्धाचे महत्त्व, पूजा विधी आणि तिथी माहिती

पितृ पक्ष अमावस्येचे महत्त्व Significance of Pitru Paksha Amavasya 2024

पितृ पक्ष अमावस्या म्हणजे आपल्या पितरांच्या आत्म्यांची तृप्ती करण्याचा काळ आहे. प्राचीन शास्त्रांनुसार असे मानले जाते की पितरांचे आत्मे या काळात पृथ्वीवर येतात आणि आपल्या वंशजांनी केलेल्या श्राद्ध, तर्पण, आणि पिंडदानाच्या माध्यमातून त्यांचे कल्याण होऊन ते मोक्ष प्राप्त करतात. या दिवशी पितरांची कृपा मिळवल्यास घरातील प्रत्येक सदस्यासाठी उत्तम आरोग्य, आर्थिक प्रगती, आणि मनःशांती लाभते. पितरांची तृप्ती केली जात असल्याने कुटुंबात कोणत्याही प्रकारचे दोष (पितृ दोष) टळतात.

पितृ पक्ष अमावस्या साजरी करण्याची पद्धतHow to perform puja of Pitru Paksha Amavasya 2024

१. स्नान आणि शुद्धीकरण

या दिवशी सकाळी लवकर उठून स्नान करून शुद्ध वस्त्रे परिधान करणे आवश्यक असते. घरातील शुद्धता आणि स्वच्छता देखील महत्त्वाची आहे, कारण श्राद्ध विधीच्या वेळी शुद्ध वातावरण आवश्यक असते.

२. श्राद्ध विधी

श्राद्ध म्हणजे आपल्या पितरांना अन्न आणि जल अर्पण करणे. श्राद्ध विधीमध्ये विशेषत: धान्य, तांदूळ, गहू, तीळ, गाईचे दूध, पाणी यांचा समावेश असतो. याशिवाय इतर आवश्यक गोष्टी म्हणजे पितृ यज्ञासाठी आवश्यक कुशा, पान, सुपारी, नद्यांचे जल, फुलं, कापूर आणि घृत (तूप) या सामग्रींचा वापर केला जातो.

३. पिंडदान

पिंडदान हे श्राद्ध विधीचा एक महत्त्वाचा भाग आहे. येथे तीन पिंड तयार केले जातात. पिंड तयार करण्यासाठी तांदूळ आणि तीळ वापरले जातात. हे पिंड तयार करून, पितरांचे प्रतीक मानले जाते आणि ते त्यांना अर्पण केले जाते. त्यानंतर पितरांसाठी तर्पण केले जाते.

४. तर्पण

तर्पण म्हणजे पितरांना जल अर्पण करून त्यांना संतुष्ट करणे. तर्पण करण्यासाठी तांदूळ, तीळ आणि पाण्याचा वापर करावा लागतो. तीनदा तांदूळ आणि तीळ घेऊन पाण्याने पितरांचे स्मरण करून जल अर्पण केले जाते.

५. ब्राह्मण भोजन आणि दान

श्राद्ध विधीनंतर, ब्राह्मणांना भोजन अर्पण करणे महत्त्वाचे आहे. आपल्या पितरांचे आत्म्याला शांती मिळावी म्हणून ब्राह्मणांना दिलेले भोजन हा श्राद्ध विधीचा महत्त्वाचा भाग आहे. ब्राह्मणांना भोजन करून, त्यांना वस्त्र, दक्षिणा, आणि इतर वस्तू दान केल्या जातात. काही ठिकाणी या दिवशी गरजू व्यक्तींना अन्नदान, वस्त्रदान, आणि धनदान करण्याचीही परंपरा आहे. दान दिल्याने पितरांची कृपा प्राप्त होते, असे मानले जाते.

श्राद्ध करण्याची पद्धत

श्राद्ध विधी करताना कुटुंबातील जेष्ठ पुरुषाने विधी करणे योग्य मानले जाते. मात्र, काही ठिकाणी हे श्राद्ध घरातील स्त्रियाही करू शकतात. श्राद्ध विधीसाठी हे काही महत्वाचे टप्पे आहेत:

1. पिंड तयार करणे: तांदूळ आणि तीळ यांचे मिश्रण करून पिंड तयार केले जातात.
2. अर्पण: तयार केलेले पिंड पितरांना अर्पण केले जातात.
3. तर्पण: पिंडदानानंतर पितरांना तांदूळ, तीळ, आणि पाणी अर्पण करून तर्पण केले जाते.
4. ब्राह्मण भोज: श्राद्धाच्या समारोपानंतर ब्राह्मणांना भोजन दिले जाते आणि त्यांचे आशीर्वाद घेतले जातात.

पितृ पक्ष अमावस्या कशासाठी साजरी करावी? why to celebrate Pitru Paksha Amavasya 2024

पितृ पक्ष अमावस्या ही आपल्या पितरांना श्रद्धांजली अर्पण करण्यासाठी आणि त्यांच्या आत्म्यांना शांती मिळवून देण्यासाठी साजरी केली जाते. असे मानले जाते की पितरांनी केलेली कृपा आपल्या वंशजांच्या जीवनात सकारात्मक बदल घडवते. यामुळे कोणत्याही प्रकारच्या पितृदोषांचे निवारण होते, आणि कुटुंबाच्या कल्याणात भर पडते.

पितृ दोष आणि त्याचे निवारण Pitru Paksha dosha nivaaran

पितृ दोष हा कुटुंबात येणारे अडथळे, समस्यांमुळे उद्भवतो, ज्याचे कारण म्हणजे पितरांना योग्य प्रकारे तृप्त न करणे. पितृ पक्षात श्राद्ध आणि तर्पण करण्यामुळे पितरांची आत्मा संतुष्ट होते, ज्यामुळे पितृ दोषाचे निवारण होते. त्यामुळे कुटुंबातील सदस्यांवर पितरांची कृपा होते आणि अडथळ्यांमध्ये सुधारणा होते.

पितृ पक्ष अमावस्या हा दिवशी श्रद्धेने आणि भक्तीभावाने केलेले श्राद्ध पितरांच्या आत्म्यास मोक्षप्राप्ती करते, आणि त्यांच्या कृपेने वंशजांचे जीवन सुखमय होते.