भारतीय संस्कृतीत सण आणि व्रतांचे विशेष महत्त्व आहे. प्रत्येक सणामागे एक विशिष्ट कथा, परंपरा, आणि धार्मिक श्रद्धा असते. अशीच एक महत्त्वपूर्ण आणि भक्तिमय व्रत आहे “पिठोरी अमावस्या” Pithori amavasya. श्रावण महिन्याच्या अमावास्येला साजरी होणारी पिठोरी अमावस्या, मातृत्वाच्या प्रेमाचे आणि संततीच्या कल्याणासाठी केलेल्या तपस्याचे प्रतीक आहे. या दिवशी माता आपल्या मुलांच्या आरोग्यासाठी आणि दीर्घायुष्यासाठी देवीची पूजा करतात. या लेखात आपण पिठोरी अमावस्येचे महत्त्व, तिची पूजा कशी करावी, त्यामागील कथा आणि या व्रताचे धार्मिक आणि सांस्कृतिक महत्त्व जाणून घेणार आहोत.

पिठोरी अमावस्या म्हणजे काय? What is Pithori amavasya?

पिठोरी अमावस्या (Pithori amavasya) हा एक विशेष हिंदू सण आहे, जो प्रमुखत्वे उत्तर भारतात आणि काही महाराष्ट्रातील भागांमध्ये साजरा केला जातो. या दिवशी माता आपल्या मुलांच्या दीर्घायुष्यासाठी, सुख आणि समृद्धीसाठी व्रत करतात. ‘पिठोरी’ हा शब्द ‘पिठ’ या शब्दावरून आला आहे, ज्याचा अर्थ ‘पीठ’ किंवा ‘आटा’ असा आहे. या दिवशी देवींच्या ६४ योगिनिंना पूजले जाते, ज्या देवी दुर्गेच्या रूप मानल्या जातात.

पिठोरी अमावस्या कधी साजरी केली जाते? Muhurat for Pithori amavasya

पिठोरी अमावस्या श्रावण महिन्याच्या अमावास्येला साजरी केली जाते. श्रावण महिन्यातील ही अमावस्या अत्यंत शुभ मानली जाते आणि या दिवशी माता आपल्या संततीसाठी व्रत करतात.पिठोरी अमावास्येच्या पूजेसाठी अमावास्येचा दिवस आणि तिथी अत्यंत महत्त्वाची असते. या दिवशी सूर्योदयानंतर व्रत सुरु करावे आणि रात्रीच्या पूजेचा मूहूर्त विशेषरित्या पाहावा.

पिठोरी व्रत प्रदोष मुहूर्त – सायंकाळी ०७:५४ ते रात्री १०:०१
कालावधी – ०२ तास ०७ मिनिटे
अमावस्या तिथी सुरू – ०१ सप्टेंबर २०२४ रोजी सायंकाळी ०४:५१
अमावस्या तिथी समाप्त – ०२ सप्टेंबर २०२४ रोजी सायंकाळी ०६:५४ (As per Drikpanchang)

पिठोरी अमावस्या पूजा कशी करावी? Pithori amavasya puja

1. सकाळची तयारी: या दिवशी सकाळी लवकर उठून स्नान करून स्वच्छ कपडे घालावेत. घरात स्वच्छता करून पूजा स्थळ स्वच्छ करावं.
2. पूजेची तयारी: एका चौरंगावर पिठाने देवींचे चित्र किंवा मूर्ती तयार करतात. या देवींच्या ६४ योगिनिंची पूजा केली जाते. विविध प्रकारच्या पिठापासून (जसे की गहू, ज्वारी, बाजरी) या देवींच्या आकृती बनवून त्यांची पूजा केली जाते.
3. पुण्याहवाचन: पूजेच्या सुरुवातीला पुण्याहवाचन विधी केला जातो. त्यानंतर देवींची आह्वान केली जाते.
4. पूजा विधी: देवींच्या मूर्तीस पंचामृताने स्नान घालून त्यांना नवे वस्त्र परिधान केले जाते. त्यानंतर पिठाच्या आकृतींना अर्पण करण्यात येते. देवींच्या मूर्तीस फळ, फूल, नारळ, पान, सुपारी, धूप, दीप दाखवून पूजा केली जाते.
5. कथा ऐकणे: पिठोरी अमावास्येच्या दिवशी पिठोरी देवीची कथा ऐकणे अत्यंत शुभ मानले जाते. या कथेत देवीने कसा माता आणि मुलांना रक्षण केले, याचा उल्लेख आहे.
6. प्रसाद वितरण: पूजेचा प्रसाद सर्वांना वाटून त्या प्रसादाचे सेवन करावे.

पिठोरी अमावस्येची कथा Pithori amavasya Katha (story)

एकदा एका राज्यात एक ब्राह्मण स्त्री आपल्या पतीसोबत राहात होती. ती स्त्री अत्यंत धार्मिक होती आणि तिने संपूर्ण आयुष्यभर पती आणि मुलांसाठी व्रत आणि उपवास केले होते. मात्र, तिच्या आयुष्यात एक मोठे दु:ख होते—तिची मुले दीर्घायुषी नव्हती. मुलं जन्माला येताच मरण पावतात, यामुळे ती स्त्री अत्यंत दु:खी आणि ताणतणावात होती.

एका रात्री तिला स्वप्नात एक वृद्ध स्त्री दिसली. त्या वृद्ध स्त्रीने ब्राह्मण स्त्रीला सांगितले, “तू दरवर्षी श्रावण अमावास्येला ६४ योगिनींची पूजा कर आणि त्या पूजेसाठी पीठाने देवींच्या आकृती बनव. या व्रताचे पालन केल्यास तुझ्या संततीला दीर्घायुष्य लाभेल.”

ब्रह्मण स्त्रीने त्या वृद्ध स्त्रीचा सल्ला मानून, श्रावण अमावास्येला पिठाच्या ६४ योगिनींची पूजा करण्यास सुरुवात केली. तिने मोठ्या भक्तीभावाने व्रत केले आणि त्या दिवशी तिने देवीच्या चरणी प्रार्थना केली, “माझ्या मुलांना दीर्घायुष्य लाभो.”

त्या रात्री, देवी तिच्या स्वप्नात आली आणि तिला सांगितले, “तू अत्यंत भक्तीभावाने माझी पूजा केली आहेस. मी तुझ्या मुलांना दीर्घायुष्य देईन आणि त्यांचे रक्षण करीन.” त्यानंतर, त्या ब्राह्मण स्त्रीला पुत्र प्राप्ती झाली आणि ती मुले दीर्घायुषी झाली.

या घटनेपासून पिठोरी अमावस्या साजरी करण्याची परंपरा सुरु झाली. या दिवशी माता आपल्या मुलांच्या कल्याणासाठी आणि दीर्घायुष्यासाठी पिठाच्या ६४ योगिनींची पूजा करतात. या पूजेचे महत्त्व आजही टिकून आहे आणि प्रत्येक माता आपल्या मुलांसाठी हा व्रत करते, अशी मान्यता आहे.

कथेचे महत्त्व: Significance of Pithori amavasya

ही कथा मातृत्वाच्या असिम प्रेमाचे आणि त्यागाचे प्रतीक आहे. मातांनी आपल्या मुलांच्या भल्यासाठी व्रत करणे, हे या कथेच्या माध्यमातून समजते. पिठोरी अमावस्या व्रत हे न केवळ धार्मिक दृष्टिकोनातून महत्त्वाचे आहे, तर ते मातृत्वाचे एक आदर्श उदाहरण देखील आहे. या दिवशी केलेली पूजा देवीचे आशीर्वाद प्राप्त करण्यास मदत करते आणि संततीचे रक्षण करते, अशी श्रद्धा आहे.

पिठोरी अमावस्या हा सण मातांच्या संततीप्रेमाचे प्रतीक आहे. या दिवशी माता आपल्या मुलांच्या आयुष्यासाठी, त्यांच्या सुख-समृद्धीसाठी देवीची पूजा करतात. पिठोरी अमावस्या हा सण धार्मिकता, श्रद्धा, आणि आपल्या संततीसाठी करावयाच्या सर्वप्रकारच्या व्रतांचा महत्त्वपूर्ण भाग आहे. या दिवशी देवीचे आशीर्वाद घेतल्याने संततीची आयु, आरोग्य आणि सुख वृद्धिंगत होते, असा विश्वास आहे.

Also read:  जाणून घ्या का करावी हरितालिका तीज, या सणाचे महत्त्व, कथा, पूजा, उपवास संबंधीची माहिती

Disclaimer: या लेखांमध्ये दिलेली माहिती विविध ऑनलाइन स्रोत, पंचांग आणि ज्योतिष शास्त्रावर आधारित आहे. आमचा हेतू फक्त तुम्हाला माहिती प्रदान करणे हा आहे. या लेखांच्या प्रामाणिकतेची आणि सत्यतेची हमी आम्ही देत नाही. कृपया यातील माहितीचा वापर वैयक्तिक निर्णय घेण्यापूर्वी विचारपूर्वक आणि जाणकार व्यक्तींच्या सल्ल्याने करा