घटस्थापना (Ghatasthapana 2024) म्हणजे नवरात्र (Navratri 2024) उत्सवाचा प्रारंभ. या दिवशी घट (कुंभ) बसवून देवी दुर्गेची पूजा सुरू होते. नवरात्रीमध्ये घटस्थापनेला विशेष महत्त्व आहे, कारण हा दिवस शक्तीच्या उपासनेचा आरंभ असतो. देवी दुर्गेच्या नऊ रूपांची नवरात्रीमध्ये पूजा केली जाते, आणि घटस्थापनेपासून या उपासनेची सुरुवात होते.

घटस्थापना 2024 मुहूर्त Ghatasthapana 2024 Muhurat

घटस्थापना एक शुभ कार्य आहे आणि त्यासाठी विशिष्ट मुहूर्त ठरवलेले असते. 2024 सालच्या घटस्थापनेचा मुहूर्त खालीलप्रमाणे आहे:

• तारीख: 3 ऑक्टोबर 2024
• आश्विन घटस्थापना गुरुवार, ३ ऑक्टोबर २०२४ रोजी
• घटस्थापना मुहूर्त – सकाळी ०६:१५ ते सकाळी ०७:२२ पर्यंत
  कालावधी – ०१ तास ०६ मिनिटे
• घटस्थापना अभिजित मुहूर्त – दुपारी ११:४६ ते दुपारी १२:३३ पर्यंत
  कालावधी – ०० तास ४७ मिनिटे (As per drikpanchang)

Also Read: Dussehra 2024: दसऱ्याचा मुहूर्त, महत्त्व आणि साजरा करण्याचे गूढ

घटस्थापनेचे महत्त्व Significance of Ghatasthapana 2024 in Navratri

घटस्थापना हा नवरात्रीचा पहिला दिवस असतो. देवी दुर्गेच्या रूपांचे आह्वान करून तिच्या शक्तीची पूजा करणे हा घटस्थापनेचा मुख्य उद्देश असतो. घटस्थापनेच्या दिवशी देवीची मूर्ती किंवा तिचे प्रतीक (घट) स्थापून तिला आवाहन केले जाते. यासोबतच नऊ दिवसांच्या उपासनेची तयारी केली जाते. घटस्थापनेच्या विधीमध्ये घट आणि ज्वारी (धान्य) यांची स्थापना केली जाते, कारण ती उर्जेचे, शुद्धतेचे आणि नवीन जीवनाचे प्रतीक मानली जाते. या उत्सवात भक्त देवीला शक्ती, आरोग्य, समृद्धी आणि शांती यासाठी प्रार्थना करतात.

घटस्थापना कशी करावी? How to do Ghatasthapana 2024 puja?

१. घटाची तयारी

घटस्थापनेसाठी एक स्वच्छ आणि पवित्र स्थान निवडले पाहिजे. सामान्यत: घरातील पूजेसाठी वापरले जाणारे स्थान किंवा मंदिर निवडले जाते. घटाची स्थापना करण्यासाठी एक नवीन मातीचे मडके (घट) वापरावे. या घटामध्ये पवित्र जल भरले जाते, जे गंगाजल, नद्यांचे जल किंवा कुठल्याही पवित्र ठिकाणचे जल असू शकते. घटाच्या मुखावर एक नारळ ठेवून त्याभोवती पानांची माळ बांधली जाते.

२. ज्वारीची पेरणी

घटस्थापनेच्या विधीमध्ये मातीच्या पसरलेल्या पात्रामध्ये ज्वारी किंवा गहू पेरले जाते. ज्वारीचे बीज नवजीवनाचे प्रतीक आहे आणि नवरात्रीमध्ये देवीच्या कृपेने जीवनात उन्नती आणि समृद्धीची प्राप्ती होईल, असा विश्वास आहे. घटाच्या आजूबाजूला हा धान्य पेरण्याचा विधी केला जातो.

३. पूजा आणि मंत्र

घटस्थापनेच्या दिवशी देवीचे आह्वान करण्यासाठी देवी दुर्गेच्या मंत्रांचा जप केला जातो. “ॐ ऐं ह्रीं क्लीं चामुंडायै विच्चे” हा देवीचा मूल मंत्र आहे, जो घटस्थापनेच्या वेळी म्हटला जातो. पूजा विधीसाठी फुलं, धूप, दीप, नैवेद्य (अन्न), आणि फळं अर्पण केली जातात.

४. अखंड दीप प्रज्वलित करणे

घटस्थापनेच्या वेळी देवीच्या सान्निध्यात अखंड दीप प्रज्वलित केला जातो, जो संपूर्ण नवरात्रीभर तसाच तेवत ठेवला जातो. या दिव्याला अखंड दीप म्हणतात, जो देवीच्या कृपेचा प्रतीक मानला जातो. दीपक तेवत राहिल्यास देवीचे आशीर्वाद अखंड राहतात, असा समज आहे.

घटस्थापना साजरी करण्याची पद्धत Ghatasthapana 2024 ritual

घटस्थापना हा देवीच्या उपासनेचा प्रारंभ मानला जातो, आणि तो अत्यंत भक्तिभावाने साजरा केला जातो. घटस्थापनेच्या वेळी देवीची मूर्ती अथवा घटाची पूजा केली जाते. नवरात्राच्या प्रत्येक दिवशी देवीच्या वेगवेगळ्या रूपांची पूजा केली जाते:

1. पहिला दिवस: शैलपुत्री
2. दुसरा दिवस: ब्रह्मचारिणी
3. तिसरा दिवस: चंद्रघंटा
4. चौथा दिवस: कूष्मांडा
5. पाचवा दिवस: स्कंदमाता
6. सहावा दिवस: कात्यायनी
7. सातवा दिवस: कालरात्रि
8. आठवा दिवस: महागौरी
9. नववा दिवस: सिद्धिदात्री

प्रत्येक दिवशी देवीला विविध प्रकारच्या नैवेद्य अर्पण केले जातात. विशेषकरून देवीला नारळ, पंचामृत, फळं आणि मिठाई अर्पण करणे शुभ मानले जाते. याशिवाय, काही भक्त नवरात्रीच्या काळात उपवास ठेवून देवीची कृपा प्राप्त करतात.

घटस्थापनेचा धार्मिक महत्त्व significance of Ghatasthapana 2024

घटस्थापना केल्याने देवीचे आशीर्वाद मिळतात, आणि हे कृत्य कुटुंबाच्या कल्याणासाठी, आरोग्यासाठी आणि समृद्धीसाठी केलं जातं. नवरात्रीमध्ये देवीची आराधना केली जाते, ज्यामुळे जीवनातील अडथळे दूर होऊन सकारात्मक ऊर्जा मिळते. घटस्थापनेच्या निमित्ताने मन, शरीर, आणि आत्म्याची शुद्धी होते. नवरात्रामध्ये केलेली पूजा जीवनात यश, ऐश्वर्य, आणि सुख-समृद्धीची नांदी ठरते.

घटस्थापना हा देवीची कृपा मिळवण्याचा आणि तिच्या शक्तीला जागृत करण्याचा अत्यंत शुभ आणि पवित्र दिवस आहे.