गणेश चतुर्थी (Ganesh Chaturthi)हा हिंदू धर्मातील एक महत्त्वाचा सण आहे. या सणाच्या निमित्ताने आपण श्री गणेशाची पूजा करतो आणि त्याच्याशी संबंधित अनेक कथा ऐकतो. परंतु काही कमी प्रसिद्ध असलेल्या कथा आहेत ज्या या सणाचे महत्त्व अधिक वाढवतात. या लेखात आपण अशाच काही कथांचा आढावा घेऊया.

श्री गणेशाचा जन्म Shri Ganesh Birth story

ब्रह्म वैवर्त पुराणात श्री गणेशाच्या जन्माची एक वेगळी कथा सांगितली आहे. या कथेनुसार, पार्वतीने विष्णूला प्रसन्न करण्यासाठी एक वर्षभर उपवास केला. त्यानंतर विष्णूने शिव आणि पार्वतीच्या मुलाचे रूप धारण केले. सर्व देवांना या सुंदर बाळाला पाहण्यासाठी आमंत्रित केले गेले. परंतु शनी, जो सूर्याचा पुत्र होता, त्याने बाळाकडे पाहण्यास नकार दिला कारण त्याच्यावर विनाशकारी दृष्टीचा शाप होता. पार्वतीच्या आग्रहावरून शनीने बाळाकडे पाहिले आणि बाळाचे शीर धडावेगळे झाले. विष्णूने पुष्प-भद्रा नदीच्या किनाऱ्यावरून एका तरुण हत्तीचे शीर आणले आणि ते गणेशाच्या धडावर जोडले.

Also read: Ganesh Chaturthi 2024: मुहूर्त, तारीख, पूजा विधी, आरती , इतिहास , Jyeshta Gauri : ज्येष्ठ गौरी : मूहूर्त, पूजा, कथा, पूजेची तयारी, गौरी विसर्जन

श्री गणेशाचे प्रतीकात्मक महत्त्व Significance of ganesh chaturthi puja

गणपती हे चार प्राण्यांचे मिश्रण आहे – माणूस, हत्ती, साप आणि उंदीर. या प्रत्येक घटकाचे खोल प्रतीकात्मक महत्त्व आहे. मानवी अंग हे मानवतेच्या निसर्गाशी एकरूप होण्याच्या सतत प्रयत्नांचे प्रतीक आहे. हत्ती हा आत्म्याचे प्रतीक आहे, जो मानवी अस्तित्वाचा सर्वोच्च बिंदू मानला जातो. साप हा जीवनचक्र आणि मृत्यूचे प्रतीक आहे, तर उंदीर हा पार्थिव अस्तित्वाच्या बंधनांचे प्रतीक आहे.

महाभारताचे लेखक Mahabahrat story of ganesh

एक रंजक कथा सांगते की ऋषी व्यासांनी महाभारत लिहिण्यासाठी श्री गणेशाला विनंती केली. परंतु गणेशाने एक अट घातली की व्यासांनी संपूर्ण महाकाव्य एका दमात सांगावे. व्यासांनीही एक अट घातली की गणेशाने प्रत्येक श्लोक समजून घेतल्याशिवाय लिहू नये.

गणेश चतुर्थीच्या दिवशी चंद्र पाहण्याचा निषेध do not see the moon on ganesh chaturthi

गणेश चतुर्थीच्या दिवशी चंद्र पाहणे अशुभ मानले जाते. अशी एक कथा आहे की एकदा गणेशाने खूप लाडू खाल्ले आणि त्याच्या उंदरावर बसून फिरत होता. उंदीर सापाला पाहून घाबरला आणि गणपती खाली पडला. त्याच्या तोंडातून सर्व लाडू बाहेर पडले. गणेशाने पुन्हा सर्व लाडू तोंडात टाकले आणि सापाने त्याचे पोट बांधले. हे सर्व पाहून चंद्र हसू लागला. गणेशाला राग आला आणि त्याने आपला एक दात उपटून चंद्राकडे फेकला. त्याने चंद्राला शाप दिला की गणेश चतुर्थीच्या दिवशी त्याच्याकडे पाहणे अशुभ मानले जाईल.

श्री गणेशाचा एक दात story of ganesh’s one teeth

श्री गणेशाच्या एका दाताबद्दल दोन कथा प्रचलित आहेत:

1. एकदा गणेश शिवाच्या दाराची राखण करत होता तेव्हा परशुराम त्यांना भेटायला आले. गणेशाने त्यांना आत जाण्यास नकार दिला. यावरून परशुरामांचा राग अनावर झाला आणि त्यांनी गणेशावर हल्ला केला. या लढाईत गणेशाचा एक दात तुटला आणि त्यामुळे त्याला ‘एकदंत’ म्हणून ओळखले जाऊ लागले.
2. दुसऱ्या कथेनुसार, जेव्हा वेदव्यासांनी महाभारत लिहिण्यासाठी गणेशाला विनंती केली, तेव्हा गणेशाने आपला एक दात तोडून त्याचा लेखणी म्हणून वापर केला.

समारोप

या कथा आणि दंतकथा श्री गणेशाच्या व्यक्तिमत्त्वाचे विविध पैलू दर्शवतात. त्या केवळ मनोरंजक नाहीत तर त्यातून अनेक जीवन मूल्येही शिकायला मिळतात. गणेश चतुर्थीच्या निमित्ताने या कथांचे स्मरण करून आपण श्री गणेशाच्या अधिक जवळ जाऊ शकतो आणि त्याच्या आशीर्वादाचे पात्र होऊ शकतो.

Disclaimer: या लेखांमध्ये दिलेली माहिती विविध ऑनलाइन स्रोत, पंचांग आणि ज्योतिष शास्त्रावर आधारित आहे. आमचा हेतू फक्त तुम्हाला माहिती प्रदान करणे हा आहे. या लेखांच्या प्रामाणिकतेची आणि सत्यतेची हमी आम्ही देत नाही. कृपया यातील माहितीचा वापर वैयक्तिक निर्णय घेण्यापूर्वी विचारपूर्वक आणि जाणकार व्यक्तींच्या सल्ल्याने करा