दरवर्षी भाद्रपद महिन्याच्या शुल्क पक्षात गणेशचतुर्थीला बाप्पाचे आगमन होते. या दिवशीच प्रारंभ होतो गणेशोत्सवाला. गणेशाच्या आगमनाने सगळीकडेच भक्तीमय वातावरण दिसून येते. तर, अनंत चतुर्दशीला बाप्पाचे वाजत गाजत विसर्जन केले जाते. काही ठिकाणी दीड दिवसांचे बाप्पा आणले जातात तर काही ठिकाणी पाच दिवसांनी बाप्पाचे विसर्जन केले जाते. बाप्पाच्या विसर्जनाच्या क्षणी प्रत्येक भक्त भावूक होत पुढच्या वर्षी लवकर येण्याची गळ बाप्पाला घालतो. गणपतीचं आगमन, त्याची पूजा आणि गणेश विसर्जन महाराष्ट्रातच नाही तर संपूर्ण भारतात आणि विदेशातही साजरा करतात.
भगवान शंकर आणि पार्वती पुत्र गणपती हे बुद्धीची देवता आहेत. हिंदू धर्मात भगवान श्री गणेशाला प्रथम पूजेचा मान आहे. प्रत्येक शुभ कार्याच्या वेळी सर्वात आधी गणपतीची पूजा केली जाते.
गणेश जन्माची कथा
पौराणिक कथेनुसार, देवी पार्वतीने तिच्या पतीच्या अनुपस्थितीत चंदनाच्या लेपापासून गणेशाची निर्मिती केली आणि त्याला तिच्या घराच्या प्रवेशद्वाराचा रक्षक म्हणून नियुक्त केले. जेव्हा भगवान शिव परत आले, तेव्हा गणेशाने त्यांना प्रवेश नाकारला. यामुळे दोघांमध्ये संघर्ष झाला आणि भगवान शिवाने गणेशाचे शीर छेदले. हे पाहून पार्वती संतापली आणि तिने जगाचा विनाश करण्याची धमकी दिली. मग भगवान शिवाने आपल्या अनुयायांना एका बालकाचे शीर आणण्यास सांगितले. त्या बालकाचे शीर गणेशाच्या धडावर जोडले आणि त्याला पुन्हा जीवंत केले. यामुळे पार्वतीचा क्रोध शांत झाला आणि गणेशाचे देवकुळात स्वागत झाले. तेव्हापासून गणेशाला नवीन सुरुवातीचा देव म्हणून पूजले जाते आणि कोणतेही नवीन काम सुरू करण्यापूर्वी त्याची पूजा केली जाते. हा पार्वतीचा मानस पुत्र गज (हत्ती) आनन (मुख) म्हणून ओळखला जातो. या दिवशी चतुर्थी होती. त्यामुळे चतुर्थीला गणेश चतुर्थी म्हणून महत्त्व आहे.
गणेश चतुर्थीच्या पहिल्या दिवशी हरतालिकेचं व्रत केलं जातं. कुमारिका आपल्याला चांगला पती मिळावा म्हणून आणि सुवासिनी आपल्या नवऱ्याला उत्तम आयुष्य मिळावं म्हणून हे व्रत करतात.
गणेश प्रतिष्ठापना आणि पूजा
1) how to do puja. buy murti . murti kashi asavi. kuthlya dishela basvavi. श्रीगणेशाची मूर्ती घरी किंवा सार्वजनिक मंडळाच्या मंडपात आणली जाते, त्यांना गणेश चतुर्थीच्या दिवशी. पंचांगातील मुहूर्ताप्रमाणे मूर्तीची प्रतिष्ठापना केली जाते.
प्रतिष्ठापना पूजेमध्ये आवाहन, स्नान, अभिषेक, वस्त्र, चंदन, फुलं, पत्री आणि नेवैद्य यांच्या सोळा उपचारांसह गणपतीची पूजा केली जाते. गणपतीला लाल जास्वंदीची फुलं, शमी, दुर्वा आणि विविध पत्रीपानं वापरली जातात व मोदकांचा प्रसाद दाखवावा.
दुर्वा (Durva):
गणपतीची पूजा केल्यानंतर सदैव दुर्वांची माळ वाहून आणखी एका आदर्शाने बाप्पाला प्रसन्न करण्यात सहाय्य होते. दुर्वा बाप्पाला खूप प्रिय असतात आणि त्यामुळे गणपती प्रसन्न होतो. विशेषत: गणपतीला सदैव २१ दुर्वांची माळ वाहून देण्यात आली जाते. गणपतीच्या डोक्यावर दुर्वा वाहिल्या जातात, त्यामुळे त्याला “अनलासूर” नावाच्या एक राक्षसाने स्वर्ग आणि पृथ्वीवर उच्छाद केला. आदर्श रूपात, दुर्वा वाहण्याचं काम अशी एक आख्यायिका आहे. परंतु, जेव्हा गणपती त्या अनलासूराला मारतो आणि सर्वांचा त्रास काढतो, तेव्हापासून गणपतीच्या पोटात प्रचंड आग सुरू झाली. केवळ कश्यप ऋषींनी बाप्पाला दुर्वांचा रस प्यावयास दिला, तो प्राशन केल्यानंतर गणपतीच्या पोटातील आग थांबली आणि त्याने दुर्वा आवडत्या झाल्या. त्यानंतर, गणपती पूजेत दुर्वा आणखी वाहून जातात.
जास्वंद (Jaswandi)
दुर्वांप्रमाणेच गणपतीला प्रिय आहे ते जास्वंदाचं लाल फूल. कारण गणपतीचा वर्ण शेंदरी किंवा लाल आहे. त्यामुळे गणपती पूजेत जास्वंदाच्या लाल फुलाला विशेष महत्त्व आहे. त्यामुळे गणपतीला जास्वंदीच्या फुलांचा हार प्रामुख्याने वाहिला जातो.